تخمدان پلی کیستیک، پیشگیری تا درمان!

تخمدان پلی کیستیک، پیشگیری تا درمان!

تخمدان پلی کیستیک شایع ترین اختلال هورمونی در میان زنان در سنین باروری است. علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب بلافاصله بعد از اولین دوره قاعدگی شروع می شود.
در پاره ای از موارد نیز در سال های بعدی باروری، به دلیل افزایش تدریجی وزن رخ می دهد. علائم آن، هم از لحاظ شدت و هم از لحاظ نوع آن، از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

پزشک شما برای تشخیص به دنبال حداقل دو نشانه از نشانه های زیر است:

این امر یکی از شایع ترین مشخصات این بیماری است. منظور از قاعدگی های غیر معمول، فاصله بیش از ۳۵ روز بین دو قاعدگی، کمتر از ۸ دوره قاعدگی در یک سال، عدم قاعدگی برای ۴ ماه یا بیشتر و وقوع قاعدگی با تاخیر که ممکن است همراه با خونریزی خیلی کم یا شدید باشد، است.

سطوح بالای هورمون های مردانه (آندروژن ها) می تواند سبب ایجاد علائم ظاهری مثل رشد موهای زاید در صورت و بدن (هیرسوتیسم)، ایجاد آکنه در بزرگسالی یا آکنه های شدید در نوجوانی و طاسی با الگوی مردانه شود.

علائم ناشی از آندروژن بالا می تواند بر اساس نژاد فرد متفاوت باشد. پس شما بسته به زمینه نژادی ممکن است این علائم را نشان دهید یا خیر. مثلا زنان نژاد آسیایی یا اروپای شمالی ممکن است تظاهرات متفاوت را بروز دهند.

با کمک سونوگرافی می توان تخمدان های بزرگ حاوی تعداد زیادی کیست کوچک را مشخص کرد. اما برخلاف آن چه از نام آن پیداست، تنها با وجود تخمدان های پلی کیستیک نمی توان تشخیص قطعی داد.

برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود دوره های قاعدگی نامنظم یا علائم ناشی از میزان آندروژن بالا نیز لازم است. ممکن است برخی از زنان با وجود تخمدان های پلی کیستیک در سونوگرافی به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا نباشند. از طرف دیگر نیز ممکن است در بعضی از افراد مبتلا به این سندروم، تخمدان ها در سونوگرافی طبیعی باشند.

سندروم تخمدان پلی کیستیک یکی از بیماری های شایع در دوران باروری است که به دلیل عوارضی که در ظاهر فرد ایجاد می نماید و نیز به دلیل اختلالات در باروری خانم ها مورد توجه قرار می گیرد. ولی باید ذکر کرد که این بیماری عوارض سیستمیک هم به دنبال دارد که باید کنترل گردد.

علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک شایع ترین اختلال هورمونی در میان زنان در سنین باروری است. نامگذاری این سندرم به دلیل وجود تخمدان های بزرگ محتوی تعداد زیادی کیست کوچک (در اغلب زنان مبتلا و نه در همه) است که در لایه بیرونی هر تخمدان قرار گرفته است.

قاعدگی های نا منظم ، رشد موهای زاید ، جوش های پوستی (آکنه) و چاقی در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک مشاهده می شود. این عارضه می تواند در نوجوانی با دوره های قاعدگی نامنظم مشخص گردد یا این که بعد ها به دنبال افزایش وزن یا مشکل در باروری تشخیص داده شود.
علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک هنوز ناشناخته است. زنان مبتلا ممکن است به دلیل مشکلات به وجود آمده در تخمک گذاری، برای باردار شدن با مشکل مواجه شوند. تشخیص زود هنگام و شروع درمان می تواند به پیشگیری عوارض طولانی مدت آن مثل دیابت نوع ۲، بیماری های قلبی و سکته کمک کند.

جلوگیری از سندرم تخمدان پلی کیستیک

 

توصیه های متخصصین تغذیه معمولا بر داشتن یک رژیم غذایی پُرکربوهیدرات با استفاده از کربوهیدارت های با شاخص گلایسمی پایین می باشد. شاخص گلایسمیک میزان افزایش سطح انسولین پس از مصرف کربوهیدرات ها را نشان می دهد.
نشاسته، کربوهیدراتی با شاخص گلایسمیک بالا است که در مقایسه با کربوهیدرات های با شاخص گلایسمیک پایین مثل سبزیجات برگ سبز، سطح انسولین را به میزان بیشتری افزایش می دهد.

برخی از متخصصین تغذیه پیشنهاد می کنند که زنان مبتلا به کیست تخمدان از یک رژیم پُر پروتئین، بدون در نظر گرفتن سطح شاخص گلایسمیک آن، استفاده کنند. برای جبران این کمبود کربوهیدرات فرد باید از پروتئین بیشتری در رژیم غذایی استفاده کند. پروتئین موجود در گوشت قرمز می تواند سبب افزایش مصرف چربی های اشباع حیوانی و در نتیجه بالا رفتن سطح کلسترول و افزایش ریسک ابتلا به بیماری های قلبی شود.

پژوهش های جدید نشان می دهند که در بیماران خاص و زیر نظر متخصصین تغذیه استفاده از رژیم های غذایی پُر پروتئین می تواند مفید باشد ولی باید میزان چربی دریافتی حتما کنترل گردد.

مطالعات بیشتری برای تعیین این که آیا یک رژیم حاوی کربوهیدرات های با اندکس گلایسمیک پایین و چربی های حیوانی محدود، انتخاب مناسبی برای افرد دچار مقاومت انسولین مثل خیلی از زنان مبتلا به PCOS هست یا نه، مورد نیاز است.

کربوهیدرات هایی را انتخاب کنید که حاوی فیبر بالایی هستند. هر چه فیبر موجود در غذا بیشتر باشد، سرعت هضم آن کندتر شده و قند خون هم به آهستگی بالا می رود.

کربوهیدرات های با فیبر بالا شامل:

نان ها و غلات و ماکارونی سبوس دار ، بلغور ، جو ، برنج قهوه ای و حبوبات است.

مصرف کربوهیدرات های نا سالم و ساده مثل نوشابه ، آبمیوه های صنعتی ، کیک ، آبنبات ، بستنی ، کلوچه و دونات را محدود سازید.

تحقیقات بیشتر می تواند به شناخت بهترین برنامه غذایی کمک کند اما به هر حال واضح است که کاهش وزن از طریق کاهش کالری مصرفی، فواید بسیاری برای سلامت کلی زنان مبتلا به PCOS دارد.

شما برای کنترل رژیم غذایی به عنوان یکی از اصول درمانی باید با متخصص تغذیه برای تعیین برنامه غذایی مناسب با شرایط خود مشورت نمایید.

ورزش به کاهش سطح قند خون و نیز مقاومت به انسولین کمک می کند. در زنان مبتلا به PCOS افزایش فعالیت بدنی روزانه و شرکت در یک برنامه ورزشی منظم برای درمان و پیشگیری از انسولین به کاهش وزن، ضروری است.

در انتخاب نوع و میزان فعالیت بدنی با پزشک متخصص مشورت نمایید. ترکیب ورزش های هوازی و مقاومتی در تخمدان پلی کیستیک توصیه می شود.

ورزش های هوازی منظم، در از بین بردن مقاومت به انسولین کمک شایانی می نماید. پس باید به عنوان یک عنصر اساسی درمان به آن توجه گردد.
لازم نیست در فردی که تا دیروز هیچ فعالیتی نداشته است ورزش حرفه ای و سنگین آغاز شود تا نتایج درمانی مشاهده گردد.

پیاده روی منظم روزانه نیز در شکستن مقاومت به انسولین و نیز بهبود علائم ، بسیار کمک کننده است.

ورزش های مقاومتی نیز با افزایش بافت عضلانی به کاهش مقاومت به انسولین کمک می نماید.

لازم به ذکر است که همه بیماران مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک دچار چاقی نمی باشند. ولی مطالعات نشان داده است که بیماران مبتلا که دارای وزن طبیعی نیز می باشند از مقاومت به انسولین رنج می برند. لذا توصیه هایی که درباره ی شیوه زندگی و نیز نوع تغذیه مطرح می باشد فقط مربوط به  افراد چاق مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک نخواهد بود.

در بیماران لاغز نیز باید با استفاده از کربوهیدرات های پیچیده و نیز فعالیت بدنی از مقاومت به انسولین کاسته شود تا نتایج درمانی مطلوب ایجاد گردد. البته در افراد لاغر انرژی دریافتی نباید محدود گردد.

بر این اساس کنترل رژیم غذایی و شیوه زندگی مبتلایان به سندروم تخمدان پلی کیستیک ملاحظات خاصی را می طلبد که برنامه ریزی دقیق و مشاوره با متخصصین تغذیه را می طلبد.

_ ورزش کنید

_ کربوهیدرات های پیچیده را انتخاب نمایید

_ سونوگرافی لگنی

_ آزمایش خون

_ معاینه

_  سابقه پزشکی

 

منبع

محقق و مترجم: میلاد اسد بیگی